Burun tıkanıklığı, sinüs sorunları, yüzde ağrı, baş ağrısı yahut görme problemleri ile kendini gösterebilen baş tabanı tümörleri birtakım durumlarda sessizce ilerleyebiliyor. Baş tabanı bölgesinin karmaşık ve ulaşılması güç bir bölge olması nedeniyle tümörlerin tedavisi de güç olabiliyor. Lakin son yıllarda geliştirilen endoskopik sistemler ile baş tabanı tümörlerinde son derece karmaşık klinik tablolar bile başarılı bir biçimde tedavi edilebiliyor. Baş tabanında meydana gelen büyüme ve anormalliklerden; kulak burun boğaz hastalıkları, beyin ve hudut cerrahisi, ağız ve çene cerrahisi ile göz hastalıkları üzere branşların uyguladığı multidisipliner tedavi yaklaşımları ile kurtulmak mümkün olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Baş ve Boyun Cerrahisi Bölümü’nden Doç. Dr. Şenol Çomoğlu, baş tabanı cerrahisi hakkında bilgi verdi. 

Kafa tabanı ulaşılması sıkıntı ve karmaşık bir alandır

Rinoloji burun ve etrafının her türlü hastalığını ve cerrahi tedavisini mevzu alan bilim kısmıdır. Temelde yüz, sinüsler ve burnun her türlü hastalığı rinolojinin mevzusudur. Rinoloji ve baş tabanı cerrahisi KBB hastalıklarının özel bir alanıdır. Burun boşluğunun ve kimi sinüslerin tavanı içinde beynin yerleşmiş olduğu kafatasının tabanını yani baş tabanını oluşturur. Baş tabanı cerrahisi hem kanserli olmayan hem de kanserli büyümeleri ve beynin alt kısmındaki, baş tabanındaki yahut omurganın üst birkaç omurlarındaki anormallikleri gidermek için yapılabilir. Bu bölge, görülmesi ve ulaşılması hayli sıkıntı bir alandır. Bilgisayarlı Tomografi (BT) yahut Manyetik Rezonans görüntüleme (MR) teknikleri bu anormallikler yüksek derecede doğrulukla tespit edebilmektedir. 

Kafa tabanı tümörlerinin birçok belirtisi olabiliyor

Kafa tabanı bölgesindeki bir büyüme yahut anormallikten kaynaklanan birçok mümkün şikayet olabilir. Semptomlar, büyümenin yahut anormalliğin boyutu, tipi ve pozisyonuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Belirtiler ortasında geçmeyen burun tıkanıklığı yahut sık sinüs enfeksiyonları, erişkin çağda sıklıkla tek taraflı olan burun kanaması, yüz ağrısı, baş ağrısı, dengesizlik, görme ile ilgili sorunlar, yüzde uyuşma ya da zayıflık bulunmaktadır. Baş tabanı ameliyatlarının uygulandığı kimi hastalıklar şunlardır;

• BOS fistülleri (burundan beyin sıvısının gelmesi)
• Kafa tabanına uzanan sinüs ve burun tümörleri
• Doğumsal kimi kistler
• Hipofiz tümörleri
• Bu bölgedeki menenjiomlar (beyin zarının kanserli olmayan büyümeleri)
• Kordoma (sıklıkla baş tabanı kaynaklı kemik içi orijinli yavaş büyüyen tümörler)
• Kranyofarenjiom (hipofiz bezinin yakınındaki tümöral büyümeler)

Ameliyatlar sıklıkla endoskopik olarak gerçekleştirilebiliyor

Cerrahi tedavi, tümörün tipine ve pozisyonuna bağlı olarak hem açık hem de minimal invaziv (kesisiz) teknikleri içermektedir. Endoskopik baş tabanı cerrahisi geliştirilmeden evvel, bedenin bu bölgesindeki büyümeleri gidermenin tek yolu kafatasında bir delik açmaktı ki bugün de kimi durumlarda bu tip ameliyatlar gerekebilir. Bugün baş tabanı cerrahisi kafatasındaki doğal açıklıklardan (burun yahut ağız) yahut kaşın çabucak üzerinde küçük bir delik açarak endoskopik yolla minimal invaziv bir prosedürle gerçekleştirilebilmektedir. 

Kafa tabanı cerrahisinde 2 sistem bir arada de uygulanabiliyor

Kafa tabanı cerrahisi temelde iki prosedürle gerçekleştirilir. Bazen bu iki yol birlikte kullanılabilse de, mümkünse endoskopik sistem tercih edilir. Birtakım durumlarda ise açık formül kaçınılmaz olur. Endoskopik usulde cerrah sıklıkla burundan, bazen de ağız ya da göz üzere başka açıklıkları kullanarak ya da kaş içine küçük bir kesi yaparak oradan ilerleyerek cerrahi süreci gerçekleştirir. Bu yolun en büyük avantajı hastanın hem ameliyat sırasında hem de sonrasında konfor ve hayat kalitesini açık tekniğe nazaran epeyce az etkilemesidir. Hastaların birçok bir iki günlük hastane yatışı sonrası taburcu edilir ve günlük hayatlarına dönerler. Klasik açık usul bu bölgenin birtakım hastalıklarında hala kaçınılmazdır. Sıklıkla endoskopik usulle ulaşılması mümkün olmayan bölgeler kelam konusu olduğunda tercih edilir. Bu teknikte yüze ya da kafatasına saçlı deri bölgesinden geniş bir kesi yapılarak ilerlenir ve cerrahi gerçekleştirilir. Şayet kanser içeren bir tümör tedavi ediliyor ise endoskopik cerrahi sonrası bazen de öncesinde hastalığın durumuna ve yayılımına bağlı olarak ek tedavi muhtaçlığı olabilir. Bunlar sıklıkla onkoloji ünitesinin uyguladığı kemoterapi ve radyoterapi tedavileridir. Bu hastaların takibinde nüks olmadığından emin olmak için tekrarlanan görüntülemelere (BT yahut MR) de muhtaçlık duyulacaktır. 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı